Fantoompijn zonder amputatie

Fantoompijn

Wat is fantoompijn?

Fantoompijn is een pijnlijk of onplezierig gevoel in het lichaamsdeel dat is geamputeerd. Het gevoel kan zich direct na de operatie voordoen, maar ook jaren later. Fantoompijn is niet hetzelfde als stomppijn (of resterende pijn), die zich in het overgebleven lichaamsdeel of de stomp bevindt.

Vroeger dacht men dat fantoompijn een psychiatrische ziekte was. Nu begrijpen we dat het zich voordoet via complexe biologische mechanismes. Die betreffen veranderingen in het gevoel dat uw brein heeft van het aangedane lichaamsdeel, veranderingen in hoe gevoel in uw zenuwbanen wordt verwerkt, en veranderingen die veroorzaakt zijn door de schade aan de zenuwen in het amputatiegebied. Fantoompijn kan worden beïnvloed door psychiatrische stress en depressiviteit, maar het is niet het resultaat van deze aandoeningen.

Factoren die geassocieerd worden met een verhoogd risico op fantoompijn zijn onder andere:

  • Pijn vóór de operatie
  • Intensievere en langer durende pijn vóór de amputatie
  • Amputatie van een bovenste ledemaat
  • Vrouwelijk geslacht
  • Hogere leeftijd
  • Resterende pijn in het niet-geamputeerde deel van het ledemaat

Er bestaat geen compleet onderzoeksbeeld over wie al of niet fantoompijn zal ervaren. Tot op heden zijn er geen duidelijke aanwijzingen voor de aandoening.

Hoe voelt fantoompijn?

Fantoomgevoel, stomppijn en fantoompijn zijn regelmatig voorkomende ervaringen na een amputatie. Tot 95% van alle geamputeerden zal op z’n minst 1 van dez

Fantoompijn

Wat is fantoompijn?

Fantoompijn kan ontstaan nadat een ledemaat geamputeerd is. Dit kan al direct na de amputatie optreden, maar het kan ook pas jaren later opkomen. Bij fantoompijn ervaart men een pijngevoel vanuit het ledemaat dat geamputeerd is. Dit maakt fantoompijn complex. Het pijnsyndroom heeft meerdere mogelijke oorzaken en deze kunnen ook in diverse combinaties optreden. Fantoompijn is iets anders dan stomppijn en fantoomgevoel. Bij stomppijn is er pijn in het stompgedeelte. De pijn zit dus in de stomp zelf en niet in het fantoomledemaat. Bij fantoomgevoel wordt het geamputeerde lichaamsdeel gevoeld alsof het er nog is of er zijn warmtegevoelens, tintelingen of het gevoel dat het ledenmaat verkort of verlengd is. Fantoomgevoelens zijn niet pijnlijk.

Symptomen

Fantoompijn kan voortdurend aanwezig zijn, maar het kan ook aanvalsgewijs zijn of uitgelokt worden door bepaalde prikkels. Deze aanvallen kunnen dagelijks, wekelijks of maandelijks voorkomen en ook de duur kan verschillen van enkele minuten tot uren. Er kunnen ook lange pijnvrije periodes voorkomen. De pijn wordt vaak omschreven als brandend, prikkend, trekkend, snijdend, schietend, stekend, knellend, scheurend, knijpend of krampend.

Oorzaken

De oorzaak van fantoompijn ligt in de hersenen. Het lichaam wordt gevoeld met de hersenen. In de hersenen bevindt zich een soort landkaart van het lichaam; ieder groepje cellen heeft zich gespecialiseerd in het voelen en bewegen van een bepaald lichaams

Deze behandeling vindt alleen plaats in Zwolle.

Onderhouden van onderdelen van de prothese

De prothese kan bestaan uit onder andere een liner, elastische stompkous, vul- en glijkousen en een prothesekoker. We geven u per onderdeel uitleg over wat het is en hoe u deze het beste kunt onderhouden.

Liner

Was de liner dagelijks, bij voorkeur ’s avonds. U moet de liner vooraf binnenste buiten keren. Gebruik handwarm water en een neutrale zeep of een bacteriedodende zeep. Spoel de liner goed na. Zeepresten kunnen later irritatie van de huid veroorzaken. U mag de liner ook met alcohol afnemen.
De liner kunt u droogmaken met een pluisvrije doek, zoals een theedoek. Gebruik voor het drogen geen handdoek, omdat achtergebleven pluisjes drukplekjes en irritaties kunnen geven aan de huid. De liner moet na het wassen op de meegeleverde standaard uithangen. Hierdoor behoudt de liner zijn oorspronkelijke vorm. Pas als hij goed droog is, kunt u de liner weer dragen. Mocht u veel transpireren, dan moet u de liner meerdere keren per dag reinigen.

Elastische stompkous

De elastische stompkous draagt u als u de liner niet aan heeft. Hij geeft compressie en zorgt er voor dat uw stomp in dezelfde vorm blijft. Mocht u geen stompkous dragen, dan kan het zijn dat de omvang van de stomp toeneemt doordat er vochtophoping in de stomp ontstaat. Vaak draagt u de elastische stompkous ‘s nachts. Meestal krijgt u twee kousen, zodat u de ene kunt dragen als u de andere wast. Als u een elastische stompko

Mijn been is geamputeerd

U doet oefeningen. Zo leert u om het overgebleven deel van uw been zoveel mogelijk te gebruiken.
Het oefenen begint in het ziekenhuis en zal weken tot maanden na de operatie doorgaan.
Het kan zijn dat u een paar weken of maanden naar een revalidatiecentrum of een verpleeghuis gaat. Daar helpen ze u met het gebruiken en accepteren van uw veranderde lichaam.

U komt een paar keer per week naar het revalidatiecentrum, of u blijft daar een paar weken. U doet veel oefeningen. Bijvoorbeeld om uw spieren sterker te maken, uw evenwicht opnieuw te vinden en om meer conditie te krijgen.

U leert ook hoe u met uw klachten kunt omgaan. Misschien heeft u daarbij hulpmiddelen nodig, bijvoorbeeld elleboogkrukken. In het revalidatiecentrum leert u de hulpmiddelen gebruiken.

Voorbeelden van oefeningen:

  • Ga 2 keer per dag een half uur op uw buik liggen. Leg een (breed) rolletje net boven uw knie (bij een amputatie vanaf het onderbeen) of onder het uiteinde van de stomp (bij een amputatie vanaf het bovenbeen).
  • Ga op uw zij liggen, op de niet-geamputeerde kant. Buig uw niet-geamputeerde zijde in zowel heup als knie zodat u stevig ligt. U kunt uw armen gebruiken om steun te hebben op de grond. Beweeg nu uw stomp zo ver mogelijk naar achteren, daarna naar opzij (naar het plafond), dan naar voren en dan weer terug naar de houding waarmee u begon. Doe de oefening 10 keer.

Een oefening om de binnenkant van uw been te trainen:

  • Ga op uw zij liggen, op de kant van

    Fantoomgevoel en fantoompijn

    Deze behandeling vindt alleen plaats in Zwolle.

    Mensen die een amputatie hebben ondergaan, voelen soms na de operatie het geamputeerde lichaamsdeel nog. Het voelt dan alsof het geamputeerde been, oftewel het fantoombeen, nog aan het lichaam zit. Dit is een normaal verschijnsel dat regelmatig voorkomt na een amputatie. Het wordt ‘fantoomgevoel’ genoemd. Soms kan men zelfs het gevoel hebben dat het fantoombeen beweegt. Verder kan het lijken of het fantoombeen verstijfd of verkrampt is en in een rare stand staat, bijvoorbeeld dwars op het lichaam. Het komt ook voor dat deze sensaties pijnlijk zijn; dat noemen we ‘fantoompijn’. Deze pijn en/of krampen in het geamputeerde lichaamsdeel kunnen langere tijd voelbaar blijven. 

    Oorzaken van fantoomsensaties

    Wat u voelt, kan variëren van heel aangenaam tot heel onaangenaam. U kunt zelfs erge pijnen ervaren. De hersenen spelen een belangrijke rol bij het voelen. We zijn ons bewust van ons lichaam door onze hersenen. Als er bijvoorbeeld op uw been wordt gedrukt, dan zenden de beenzenuwen een signaal naar uw hersenen. In de hersenen wordt dan het beengebied geactiveerd. 

    De hersenen zijn voortdurend aan het bepalen in welke positie ons lichaam zich bevindt en hoe ons lichaam beweegt. Hiervoor gebruiken de hersenen onder andere informatie vanuit de ogen. Informatie vanuit de ogen, spieren, gewrichten en informatie door het voelen, blijken sterk invloed op elkaar te hebben. Na een amputatie van het been